Only Yesterday (1991) ในความทรงจำที่ไม่มีวันจาง
เรื่องย่อ
ตั้งแต่เรื่องสัปปะรดไปจนถึงรักแรก Only Yesterday (1991) พบกับเรื่องราวทั้งเก่าและใหม่ในชีวิตของสาววัย 27 จากโตเกียวเมื่อเธอเดินทางออกนอกเมืองและย้อนรำลึกถึงความทรงจำในอดีต วันก่อนอากาศบ้านของผู้เขียนค่อนข้างร้อน เลยนึกถึงอนิเมะเรื่องหนึ่งที่ตัวผู้เขียนเองก็ไม่ได้หยิบมันขึ้นมาดูนานมากๆ Only Yesterday ในความทรงจำที่ไม่มีวันจาง (1991) อนิเมะลำดับที่ 6 ในนามของสตูดิโอจิบบิ ที่ได้อาจารย์ อิซาโอะ ทาคาฮาตะ มากำกับหลังจากที่เคยฝากฝีมือไว้แล้วมากมาย เรื่องราวที่เล่าเรื่องในรูปแบบของ flashback และเล่าล้อไปกับปัจจุบันของตัวละคร
ที่ดัดแปลงมาจากงานเขียนขึ้นชื่อของ อาจารย์ โฮตารุ โอกาโมโตะ และ ยูโกะ โทเนะ ในยุคนั้นอนิเมะเรื่องยาวมีมาให้เห็นกันไม่บ่อยนักผู้เขียนต้องยอมรับเลยว่าแหวกขนบของวงการอนิเมะเลยก็ว่าได้ และเป็นอนิเมะที่คลองใจกลุ่มวัยผู้ใหญ่ที่อยู่ในช่วงวัยทำงานหรือที่เรียกในภาษาญี่ปุ่นว่า Only Yesterday (1991) “โจะเซ” ก็นับว่าเป็นอนิเมะที่มีกลุ่มนี้ดูมากที่สุดอีกเรื่อง เพราะคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่มักจะจริงจังกับการทำงานจนลืมที่จะหาความสุขเล็กๆ อย่างการพาตัวเองออกไปเที่ยว เลยกลายเป็นอนิเมะที่ทำให้พวกเขาใจฟูหลังจากที่ได้ชมเรื่องนี้
ผู้กำกับ ในความทรงจําที่ไม่มีวันจาง
Isao Takahata
บริษัท ค่ายหนัง
Nippon Television Network (NTV)
นักแสดง
- Miki Imai
- Toshirô Yanagiba
- Yoko Honna
- Mayumi Izuka
- Mei Oshitani
โปสเตอร์หนัง
ในความทรงจําที่ไม่มีวันจาง รีวิว
เราทุกคนคงเคยดูหนังเกี่ยวกับ “การเติบโต” ที่ทำให้ตัวเอกผ่านจากวัยเด็กเข้าสู่วัยรุ่น และมีหนังเกี่ยวกับ “การค้นพบเด็กในตัวคุณ” มากมายที่จะทำให้คุณสนุกสนานไปกับชีวิต หรือชีวิตที่สนุกสนานของคุณ หรืออะไรก็ตาม Only Yesterday (1991) เป็นหนังที่หาดูได้ยาก: ทาเอโกะรู้สึกไม่แน่ใจและหลงทางเล็กน้อยในความพอใจในชีวิตในเมือง เธอพบว่าเธอต้องก้าวข้ามเงาของเด็กในตัวเธอเสียก่อนจึงจะเติบโตและดำเนินชีวิตต่อไปได้
Only Yesterday ไม่ใช่เรื่องราวเกี่ยวกับเด็กชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 แต่เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับอายุ 27 ปีเมื่ออยู่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับการก้าวออกจากวัยเด็กของเรา เช่น การที่เราบอกลารองเท้าคู่โปรดที่สึกหรอในที่สุด และด้วยความเต็มใจ หรือเมื่อเราไปถึงจุดหมายแล้ว เราสามารถขอบคุณคนขับรถบัสที่ช่วยเหลือเราเป็นอย่างดีและลงจากรถบัสได้
อืม นี่ไม่ใช่บทวิจารณ์มากนักใช่ไหม โชคดีที่ทาคาฮาตะพูดได้ดีกว่าเรื่องนี้เป็นหมื่นเท่า 🙂
นี่เป็นภาพยนตร์ที่สวยงามและอ่อนโยนมาก ซึ่งสามารถทำเป็นภาพยนตร์ ‘ปกติ’ ที่มีนักแสดงจริงได้ แต่คงจะไม่ได้ผลดีเท่ากับการทำเป็นแอนิเมชั่น แต่ด้วยเหตุใดการทำเป็นแอนิเมชั่นจึงทำให้เราสามารถสำรวจตัวละครได้ดีขึ้นมาก
เรื่องนี้เล่าถึงเรื่องราวของทาเอโกะ พนักงานออฟฟิศวัย 27 ปีในโตเกียวที่ไปใช้เวลาสองสามวันในชนบท เธออยู่ในช่วงที่เริ่มตั้งคำถามกับชีวิตของตัวเอง และถูกหลอกหลอนด้วยความทรงจำในช่วงปีที่ 10 ของเธอ
สิ่งหนึ่งที่โดดเด่นคือไม่มีดราม่าที่ยิ่งใหญ่ จังหวะของภาพยนตร์แทบจะน่าเบื่อ เน้นไปที่การพัฒนาตัวละครเป็นหลัก Only Yesterday (1991) ซึ่งแน่นอนว่าจะไม่ถูกใจทุกคน
ฉันไม่รู้เลยว่าแอนิเมชั่นจะซาบซึ้งและกินใจได้ขนาดนี้ หญิงสาวคนหนึ่งซึ่งกำลังเดินทางไปชนบทเพื่อช่วยงานในฟาร์มมักจะนึกถึงภาพตัวเองตอนอายุ 10 ขวบซึ่งอยู่ชั้น ป.5 อยู่เสมอ ซึ่งอาจฟังดูน่าเบื่อ แต่ในทางกลับกัน ฉันกลับรู้สึกติดตามตั้งแต่ต้นจนจบและเพลิดเพลินไปกับความทรงจำของเธอไปตลอดทาง เราทุกคนต่างก็มีความทรงจำแบบนี้ติดตัวไปด้วย เช่น มีปัญหาในวิชาใดวิชาหนึ่งในโรงเรียน จีบคนเพศตรงข้าม ถูกเพื่อนร่วมชั้นหรือพี่ที่โตกว่าล้อเลียน
ประพฤติตัวไม่ดีและถูกลงโทษอย่างรุนแรง ไม่ได้สิ่งที่ต้องการจริงๆ และอื่นๆ อีกมากมาย ในขณะที่เธอกำลังนึกถึงภาพในอดีต ฉันก็กำลังนึกถึงภาพในอดีตเช่นกัน ทำให้ทุกอย่างกลายเป็นประสบการณ์ส่วนตัว ชีวิตของเธอถูกหล่อหลอมด้วยความทรงจำ และตอนนี้เธอถูกชี้นำโดยความทรงจำเหล่านี้เมื่อเธอต้องเผชิญหน้ากับการตัดสินใจครั้งสำคัญที่อาจเปลี่ยนแปลงชีวิตของเธอ แม้ว่าเธอจะเป็นเพียงตัวละครแอนิเมชั่น ฉันก็ยังผูกพันกับเรื่องราวนี้มากจนหวังอย่างแรงกล้าว่าเธอจะตัดสินใจได้ถูกต้อง บางทีฉันก็ลืมไปด้วยซ้ำว่าฉันกำลังดูหนังแอนิเมชั่นอยู่
ความสำเร็จของภาพยนตร์เรื่องนี้ขึ้นอยู่กับว่าคุณสามารถระบุตัวตนกับตัวละครหลักได้มากเพียงใด Only Yesterday (1991) และคุณสามารถเน้นย้ำกับธีมหลักของการเติบโตได้มากเพียงใด ผู้ที่มีแนวคิดที่กำหนดไว้ล่วงหน้าว่า Studio Ghibli คืออะไรและภาพยนตร์ของพวกเขาสื่อถึงอะไรอาจรู้สึกไม่สบายใจกับลักษณะของภาพยนตร์เรื่องนี้ ซึ่งอาจมีเนื้อหาที่เป็นผู้ใหญ่กว่าและมีตัวละครที่อ่อนไหวกว่าภาพยนตร์เรื่อง Panda! Go Panda! (1972) หรือ My Neighbour Totoro (1988) ซึ่งเป็นภาพยนตร์ที่อิงจากความเป็นจริง แต่ถูกทำให้เป็นนามธรรมด้วยการพาดพิงถึงวัยเด็กและความทรงจำที่แสนวิเศษมากขึ้น
ซึ่งแตกต่างจากภาพยนตร์ของ Ghibli ที่ได้รับการยกย่องอย่างกว้างขวาง องค์ประกอบแฟนตาซีใน Only Yesterday (1991) มาจากภายในเรื่องราว ตัวละครหลักของเราเล่าถึงองค์ประกอบต่างๆ ในชีวิตของเธอในวัยเด็กขณะที่เธอพบว่าตัวเองอยู่ในทางแยกที่ยากลำบาก อายุใกล้จะสามสิบแล้ว แต่ใจของเธอยังเด็กมาก และต้องพยายามหาทางระหว่างการไล่ตามความฝันและการใช้ชีวิตให้สมกับความคาดหวังของครอบครัวกับความคิดแบบเหมารวมที่ว่าผู้หญิงเป็นทั้งภรรยาและแม่ในบ้าน เมื่อเธอออกจากเมืองไปใช้เวลาช่วงฤดูร้อนเก็บดอกคำฝอยที่ฟาร์มของญาติห่างๆ เธอได้อยู่กับตัวเองในวัยสิบขวบ
ซึ่งเป็นเสมือนเพื่อนของเธอเอง Only Yesterday (1991) บทเรียนและเหตุการณ์ต่างๆ ที่หล่อหลอมชีวิตในวัยเยาว์ของเธอถูกนำมาใช้เพื่อช่วยให้เธอตัดสินใจครั้งสำคัญที่จะกำหนดเส้นทางชีวิตของเธอในที่สุด แม้ว่าเนื้อหาอาจดูเหมือนละครน้ำเน่า แต่การนำเสนอในเรื่องนี้พิเศษมากจริงๆ โดยใช้ความเป็นจริงและจินตนาการ อดีตและปัจจุบัน และการนำจุดอ้างอิงทางวัฒนธรรมป๊อปเฉพาะมาใช้เพื่อสร้างตัวละครที่เศร้าและน่าเศร้าเล็กน้อยนี้ ซึ่งในที่สุดก็พบทางออกสำหรับความหวังและความฝันทั้งหมดของเธอในสถานที่ชนบทที่ชวนให้นึกถึงเรื่องนี้
หากคุณคุ้นเคยกับภาพยนตร์จิบลิเรื่องก่อนของผู้กำกับ อิซาโอะ ทาคาฮาตะ ที่ได้รับการยกย่องอย่างสูงอย่าง Grave of the Fireflies (1987) คุณคงจะคุ้นเคยกับแนวทางการเล่าเรื่องส่วนตัวของเขา ซึ่งในเรื่องนี้ใช้ประโยชน์จากฉากในชนบท ความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างตัวละครต่างๆ แนวคิดเรื่องเวลาและความทรงจำ และการสร้างโลกเฉพาะที่เน้นความสมจริงและความถูกต้องแม้กระทั่งในรายละเอียดที่เล็กที่สุด ด้วยเหตุนี้
ฉันจึงยกย่องทาคาฮาตะว่าไม่เพียงแต่เป็นผู้กำกับแอนิเมชั่นที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งในช่วง 25 ปีที่ผ่านมาเท่านั้น แต่ยังเป็นผู้กำกับภาพยนตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งตลอดกาลอีกด้วย สามารถทัดเทียมกับศิลปินอย่าง Andrei Tarkovsky, Yasujirō Ozu, Kenji Mizoguchi, Miklós Jancsó, Peter Watkins, Michael Powell และ Akira Kurosawa ฯลฯ ได้อย่างง่ายดาย ด้วยสายตาที่เฉียบคมสำหรับรายละเอียด การแสดงที่ไร้ที่ติ (ทั้งการพูดและการเคลื่อนไหว) และวิธีการโดยรวมในการเล่าเรื่อง (ซึ่งเป็นส่วนตัวโดยสิ้นเชิงแต่ก็ยังน่าสนใจอย่างยิ่ง) ช่วยให้ละครมีชีวิตชีวาและพาให้ก้าวข้ามกรอบความคิดที่เหมาะสมเพียงอย่างเดียวของภาพยนตร์แอนิเมชั่นไปสู่อีกระดับของความยิ่งใหญ่ที่จินตนาการได้
ลองนึกภาพเรื่องราวธรรมดาๆ ในสภาพแวดล้อมธรรมดาๆ กับตัวละครหลักที่ไม่น่าสนใจมากนัก (คล้ายๆ คุณกับฉัน) Only Yesterday (1991) และข้อความแบบฮิปปี้ในชนบท… และมันได้ผล! นี่เป็นเรื่องราวความทรงจำอีกเรื่องหนึ่งจากญี่ปุ่น (พวกเขาหมกมุ่นอยู่กับความทรงจำที่นั่น นั่นเป็นเพราะยุคเมจิหรือเปล่า ใครจะรู้) จากอัจฉริยะที่นำ Grave of the Fireflies มาให้เรา เรื่องราวนั้นเรียบง่ายมาก: หญิงสาววัย 20 ปลายๆ ไม่มีปัญหาอะไรจริงๆ และพร้อมที่จะใช้ชีวิตที่เหลือต่อไป แต่กลับไม่เกิดขึ้น ดูเหมือนว่าจะมีบางอย่างขวางกั้นไม่ให้เธอยอมรับความเป็นไปได้ของความสุขในสิ่งเรียบง่ายที่เธอพบระหว่างทาง และนั่นอาจเป็นสิ่งที่เธอกำลังมองหาและเพียงพอแล้ว
การเดินทางไปยังชนบททำให้เธอหวนนึกถึงวัยเด็กของเธอในฐานะลูกคนเล็กจากพี่น้องสามคนในบ้านกลางถนนในญี่ปุ่นช่วงปลายยุค 60 สิ่งสำคัญคือมันทำได้ดีมาก ภาพยนตร์มักจะเน้นไปที่ความทุกข์ยากในชีวิตและความสดใสไร้เดียงสาของวัยเยาว์ แต่เรื่องนี้กลับทำให้เรื่องราวเหล่านี้เปลี่ยนไป และไม่ได้เน้นไปที่วัยเด็กที่แสนเลวร้ายซึ่งต้อง “ดูแล” เพียงแค่มองสิ่งต่างๆ ในแบบเดียวกับที่เด็กทำ
บ่อยครั้งที่สิ่งเล็กๆ น้อยๆ ที่ดูเหมือนไม่สำคัญสำหรับผู้ใหญ่ คือสิ่งที่หล่อหลอมเด็กและหล่อหลอมบุคลิกภาพของเด็ก หรือที่เรียกกันว่า “การสังหารเล็กๆ น้อยๆ” เหตุการณ์ที่ไม่มีใครสังเกตเห็นและไม่มีใครจำได้ แต่ก็ไม่มีใครลืมจริงๆ และเมื่อคุณนึกถึงเหตุการณ์เหล่านั้น เหตุการณ์เหล่านั้นจะเจ็บปวดในแบบที่ไม่สมเหตุสมผล
ภาพยนตร์เรื่องนี้ก็เช่นกัน Only Yesterday (1991) ภาพย้อนอดีตของวัยเด็กไม่ใช่ “โอกาสที่พลาดไป” แต่เป็นเหตุการณ์เล็กๆ น้อยๆ ที่ทำให้คุณรู้สึกติดใจ เย็นชา และบางครั้งก็ทำให้คุณรู้สึกอบอุ่นใจ ในขณะเดียวกัน ภาพเหล่านี้ก็บอกเป็นนัยว่าแม้ว่าจะมีเหตุการณ์บางอย่างที่ทำให้เธอเป็นเธอ แต่เธอก็ยังคงเป็นตัวของตัวเองเสมอมา และความสัมพันธ์ระหว่างตัวตนของคุณและสิ่งที่คุณเผชิญคือสิ่งที่หล่อหลอมชีวิตของคุณ คุณอาจพูดว่า “มันอาจจะไปในทางที่แตกต่างออกไป” แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าคุณจะไม่เป็นแบบนั้น เพราะคุณคือตัวคุณเอง เหมือนกับเต๋าเลย ถ้าคุณถามฉัน มันจะจบลงอย่างไร… ไปหาคำตอบเอาเอง
นี่คือคำถามที่ควรถาม แม้แต่กับแฟนๆ (อย่างฉัน) ของ “สุสานหิ่งห้อย” Only Yesterday (1991) เมื่อเทียบกับภาพยนตร์จิบลิเรื่องอื่นๆ แล้ว ผลงานชิ้นเอกที่แท้จริงเรื่องนี้กลับไม่ได้รับการยอมรับอย่างไม่เป็นธรรม ลืมอนิเมะที่คุณเคยดูไปได้เลย มันแตกต่างอย่างสิ้นเชิง เป็นผู้ใหญ่ขึ้น สมจริงขึ้น และ… เหมือนจริงมากขึ้น ไม่มีดวงตาโต (เอาจริงๆ แล้วฉากย้อนอดีตนั้น “เหมือนยุค 60 มาก” แต่นั่นคือจุดประสงค์!) ไม่มีเสียงกรี๊ด ไม่มีเสียงอุลตราโซนิค มีเพียงตัวละครที่ได้รับการปฏิบัติราวกับว่าพวกเขาเป็นนักแสดงตัวจริง ตัวอย่างเช่น ฉากสับปะรดหรือฉากฝึกคณิตศาสตร์เป็นภาพชีวิตประจำวันที่น่าทึ่งที่สุดที่ฉันเคยเห็น! และตอนท้ายเครดิตจะทำให้คุณต้องเช็ดน้ำตา… ดูแล้วชวนเพื่อนๆ ไปดูด้วย อย่าแปลกใจกับความยาวของมัน มันสนุก เศร้า สมจริง น่าประทับใจ เคลื่อนไหวได้ตามที่คุณต้องการ… ฉันยังคงฝันว่ามันจะออกฉายในต่างประเทศสักวันหนึ่ง… ใครจะรู้ล่ะ พูดถึงมันต่อหน้าคุณ และบางทีสิ่งนี้อาจเกิดขึ้นได้ ทาคาฮาตะสมควรได้รับมันอย่างแน่นอน!
ดูหนังออนไลน์ ภาพยนตร์ที่คล้ายกัน
Macross Frontier Labyrinth of Time (2021)
Macross Frontier The False Songstress (2009)
Macross Frontier The Wings of Farewell (2011)
Shimmy The First Monkey King (2023) ชิมมี่ เจ้าจ๋อพลังเทพ
My Next Life as a Villainess The Movie (2023) เกิดใหม่เป็นนางร้าย จะเลือกทางไหนก็หายนะ เดอะมูฟวี่
6.8